پشت پرده تروریستی اعلام شدن حزبالله و انصارالله در عراق | فشار آمریکا یا فاصلهگذاری از تهران؟ | بغداد از تصمیم جنجالی عقب نشینی کرد؟
رویداد۲۴| دولت عراق در اقدامی غیرمنتظره، حزبالله لبنان و انصارالله یمن را در فهرست «نهادهای تروریستی» قرار داد و دستور مسدودسازی کامل اموال آنها را صادر کرد؛ تصمیمی که به نوشته رسانههای عراقی، پس از ماهها فشارهای امنیتی و مالی اتخاذ شده و در سطح منطقهای و جهانی پیامدهای گستردهای خواهد داشت. این تصمیم اما فقط چند ساعت دوام آورد و خیلی زود لغو شد!
ماجرا از آنجا شروع شد که روزنامه رسمی عراق روز گذشته تصمیمی را منتشر کرد که به نوشته آن «نقطه عطفی در سیاست ضدتروریسم بغداد» خواهد بود. بر اساس این سند، کمیته مسدودسازی اموال تروریستها – نهادی که ذیل دبیرخانه عمومی هیئت وزیران و با ریاست رییس کل بانک مرکزی اداره میشود – نام ۲۴ نهاد و گروه را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار داده است.
به گزارش شبکههای العراقیه، السومریه و شفقنیوز، حزبالله لبنان و انصارالله یمن (حوثیها) به این دلیل در این فهرست قرار گرفتهاند که «طبق ارزیابیهای امنیتی» در اقداماتی مشارکت داشتهاند که «مصادیق عملیات تروریستی» شناخته شده است.
بر اساس سند منتشرشده، تمامی اموال، داراییها، حسابهای بانکی، املاک و هر نوع منبع مالی این گروهها در خاک عراق باید فوراً مسدود شود و هیچ نهادی حق همکاری مالی یا انتقال دارایی برای این دو گروه را ندارد. شفقنیوز گزارش داده که این بخش از تصمیم، «برای نخستینبار» شامل دو گروه منطقهای نزدیک به محور مقاومت شده و در تاریخ رویههای مالی عراق کمسابقه است.
السومریهنیوز نوشته است: «این کمیته بر پایه قوانین مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم تشکیل شده و مأموریت دارد گزارشهای بینالمللی درباره جابهجایی مالی گروههای مسلح را رصد کند.» این رسانه همچنین تأکید کرده که تصمیم اخیر «ماههاست که در جلسات محرمانه مطرح بوده، اما به دلیل نگرانی از واکنشهای سیاسی در عراق، اعلام آن به تعویق افتاده بود.»
پیام پنهان تصمیم عجیب دولت عراق
این تصمیم بلافاصله در رسانههای جهانی بازتاب گستردهای یافت. نیویورک تایمز اقدام بغداد را «تلاشی برای متوازنسازی فشارهای آمریکا» دانسته و نوشته که پس از تشدید نظارت وزارت خزانهداری آمریکا بر فعالیت گروههای مسلح در عراق، دولت السودانی ناچار شده قدمهایی قابل مشاهده برای واشنگتن بردارد.
خبرگزاری رویترز تحلیل کرده که این تصمیم «پیامی روشن به ائتلاف بینالمللی و شرکای غربی عراق» است که بغداد میخواهد خود را از «شبکههای منطقهای تحت تحریم» فاصله دهد. به نوشته این رسانه، دولت عراق به دنبال آن است که از قرار گرفتن مجدد در لیست خاکستری FATF جلوگیری کند؛ اقدامی که بدون سختگیری بر جریانهای مالیِ گروههای نیابتی، ممکن نبود.
اما الجزیره بر بعد دیگری از ماجرا تأکید کرده و نوشته اقدام اخیر «الزاماً به معنی قطع رابطه بغداد با محور مقاومت نیست» بلکه بیشتر نشاندهنده تلاش دولت برای «تنظیمگری مالی» و پیشگیری از فشارهای بینالمللی است. این شبکه همچنین یادآور شده که دولت السودانی تحت فشار افکار عمومی داخلی نیز قرار داشته؛ زیرا برخی احزاب عراقی باور دارند که «حضور مالی برخی گروههای خارجی» به تنشهای سیاسی دامن زده است.
المانیتور نیز این خبر را «نخستین اختلاف علنی بغداد با متحدان نظامی و ایدئولوژیک منطقهای خود» توصیف و پیشبینی کرده که این تصمیم «تعادل ظریفی» را در روابط بغداد با تهران ایجاد خواهد کرد؛ تعادلی که ممکن است پیامهای سیاسی در داخل عراق نیز داشته باشد.
پیامدهای داخلی؛ آزمونی دشوار برای السودانی
این تصمیم برای دولت عراق تنها یک اقدام حقوقی نیست؛ بلکه آزمونی سیاسی برای نخستوزیر محسوب میشود. السودانى در ماههای اخیر تلاش کرده «چهرهای متعادل» از دولت خود نشان دهد: هم از روابط با ایران محافظت کند، هم فشارهای مالی آمریکا را کم کند و هم مانع بازگشت عراق به لیست خاکستری نهادهای بینالمللی شود.
به نوشته شبکه المیادین، برخی جریانهای سیاسی نزدیک به محور مقاومت در عراق این اقدام را «تحت فشارهای خارجی» توصیف کردهاند و از السودانی خواستهاند توضیح دهد که «معیار ارزیابی اقدام تروریستی» چه بوده است. هنوز واکنش رسمی این گروهها منتشر نشده، اما رسانههای نزدیک به آنها از «تلاش برای اعمال نفوذ بر تصمیمات بغداد» سخن گفتهاند.
بغداد بهدنبال یک موازنه غیرممکن؟
تصمیم جدید بغداد را میتوان در سه سطح تحلیل کرد. در سطح حقوقی و مالی، عراق برای خروج از فشارهای FATF و جلوگیری از تحریمهای ثانویه آمریکا ناچار است سختگیری بیشتری بر جریان مالی گروههای منطقهای اعمال کند؛ حتی اگر این گروهها در افکار عمومی بخشی از جامعه عراق «متحدان مقاومت» تلقی شوند.
در سطح سیاسی و منطقهای، اما این اقدام نشانهای از تلاش بغداد برای نمایش استقلال در تصمیمگیری است؛ اقدامی که میتواند به قیمت تنش با برخی متحدان سنتیاش تمام شود.
در سطح داخلی نیز حکومت السودانی با این تصمیم عملاً وارد میدان حساسی شده که احتمال واکنش جناحهای نزدیک به مقاومت وجود دارد. اگر بغداد نتواند این تصمیم را بهعنوان «اقدامی اداری و مالی» جا بیندازد، ممکن است به بحرانهای سیاسی در داخل منجر شود.
در نهایت، قرار دادن حزبالله و حوثیها در فهرست نهاد تروریستی در عراق را باید اقدامی دانست که بیش از آنکه صرفاً امنیتی باشد، نشاندهنده تلاش دولت برای عبور از تنگنای مالی و بینالمللی است. دولت السودانی اکنون در میانه دو فشار قرار دارد؛ از یک سو آمریکا و نهادهای جهانی، از سوی دیگر نیز متحدان منطقهای و جریانهای داخلی.
این تصمیم، عراق را وارد مرحلهای جدید از موازنهسازی کرده؛ موازنهای که اگرچه ممکن است امروز از منظر مالی ضروری باشد، اما در آینده میتواند هزینههای سیاسی سنگینی برای بغداد به همراه داشته باشد.
تسنیم: اشتباه شده بود، لغو شد
بعد از بازتاب گسترده خبر قرار دادن حزب الله و انصارالله در لیست گروههای تروریستی از سوی عراق، خبرگزاری تسنیم نوشت: کمیته موسوم به مسدودکردن وجوه تروریستی، تابع وزارت دادگستری عراق بعد از واکنش گسترده مردم در شبکههای اجتماعی عراق و اعتراض مقامات سیاسی در این کشور اعلام کرد که در این زمینه اشتباه صورت گرفته است.همچنین شورای وزیران عراق ساعتی بعد از انتشار خبری درباره درج نام حزب الله و انصارالله یمن در میان گروههای تروریستی و پس از واکنش منفی گسترده در افکار عمومی این کشور، این تصمیم را لغو کرد.
